Yasam kalitesi ve yasam memnuniyeti, insanlarin kendi yasamlarini nasil algiladiklari bir bütün olarak nasil degerlendirdikleri anlamina gelir.
Yasam biçimi ve yasam tarzi kavrami daha bireyseldir; "yasam kalitesi" kavraminin ise toplumsal agirligi fazladir.
Yasam kalitesini belirleyen ölçütleri söyle ayirabiliriz:
1) Çalisma kosullariyla ilgili olanlar,
2)Egitim-ögretim kapsaminda yer alanlar,
3) Saglik hizmetleri kapsamina girenler,
4)Barinma kosullarini kapsayanlar,
5)Çevre odakli olanlar,
6)Güvenlikle ilgili olanlar,
7)Internet ve dijital teknolojileri kullanma olanaklari vb.
1) Çalisma yasamiyla ilgili olanlar: Yasam kalitesinin göstergeleri arasinda çalisma yasamiyla ilgili ölçütler kullanilir:
"Çalisma saati" yaygin kullanilan ölçütlerin basinda yer alir. Çalisma saatlerinde, ülke ortalamasi ile benzer ülkelerdeki
ortalamaya bakarak yerimizi belirleyebiliriz. Gelismis ülkeler baglaminda da OECD ülkeleri ortalamasi ile bir karsilastirma yapabiliriz.
Çagdas devletin üç temel görevi vardir: Herkese geçimini saglayabilecegi is sahibi yapma… Herkesi barinabilecegi bir konuta kavusturma
ve konutla is, alisveris ve eglence yerleri arasinda hizli, güvenli ve konforlu ulasim saglama… Yasam kalitesinin bu üç temel görevin
yerine getirilmesiyle dogrudan ilgisi vardir.
Istihdam, insanin birey olarak özgüvenini artirdigi gibi, toplumun bir parçasi olma duygusunu artirir ve pekistirir. Istihdam düzeyi,
is arayanlarin kendine uygun bir is bulabilmeleri, yasam kalitesini artirmanin temelidir.
2) Egitim-ögretim kapsaminda yer alanlar: Yasam kalitesini belirleyen bir diger etken de egitim-ögretim olanaklari ile ilgilidir.
Iyi egitim-ögretim firsatlari, is bulmayi kolaylastirdigi gibi, ekonomik ve sosyal olanaklara erisebilirligi de artirir. Erisbilirlik
alaninin genislemesi, sosyal olanaklarin çesitlenmesi, refah algisinin yayginlasmasi yasam kalitesinin artmasini saglar.
3) Saglik hizmetleri kapsamina girenler: Insanlarin canini ve aklini korumasi, neslini sürdürmesi saglik hizmetlerinin yayginligi ve derinligi
ile ilgilidir. Bu nedenle, ortalama ömür süresi, bebek ölümleri, dogum sirasi kadin ölümleri, çocuk ve yasli bakimi için olusturulan fiziki sermaye,
okulu yasinda saglanan süt ve diger gida olanaklari, ilaçlari alabilme düzeyi vb. saglik hizmetlerin erisebilir olmasi da yasam kalitesini belirler.
4) Barinma kosullarini kapsayanlar: Insanlar için barinma bütün gelisme asamalarinda önemli olmustur. Özellikle avci-toplayici asamadan yerlesik
düzene geçince barinmanin önemi daha da artmistir. Küresellesme süreci ve kentlesmenin hizlanmasi da barinma kosullarini, yasam kalitesinin merkezine yerlestirmistir.
Barinma kosullari ve barinma için yapilan harcamalarin toplam gelir içindeki payi tek basina yasam kalitesinin göstergesi degildir ama, yasam kalitesinin bu bileseni
baglamlari ile birlikte ele alindiginda, önemli gösterge haline gelir.
5) Çevre odakli ölçütler: Insanoglunun bugün eristigi deneyim ve bilgi düzeyi ile dünyanin tasima kapasitesi arasindaki dengesizlik bütün insanligi tehdit
eden bir olgu oldugu gibi yasam kalitesini de düsürmektedir. Toprak, hava, su kalitesi ve yesil ortama sahip olmanin yasam kalitesini artirici etkileri vardir.
Yenilenebilir enerji ve çevre kosullarinin korunmasi ve gelistirilmesi yasam kalitesini yükseltir.
6) Güvenlikle ilgili önlemler: Güvenlikle ilgili temel ölçüt sosyal birlikteliktir. Zor zamanlarda siginilacak bir akrabanin, yakinin ve dostun varligina inanma,
yasam kalitesini artirir. Siyasi ve ekonomik istikrar, sürdürebilir büyüme güvenli yarinlara gidildiginin göstergeleridir; yasam kalitesini artiran etkenlerin baslarinda yer alir.
Gelir dagiliminin adilligi, kurumlarin islerligi, yargi sisteminin isleyisi, güvenlik güçlerinin yansizligi, ticarette esdegerlilik ilkelerinin geçerliligi yasam kalitesinin
diger göstergeleridir; izlenmesi ve seffaf biçimde kitlelerle paylasilmasi gereken gelismeler olarak algilanmalidir.
7) Internet ve diger dijital teknikleri kullanma: Teknoloji, insanin çiplak gücüyle yapamadigini, aklini kullanarak buldugu araç ve metotlarla yapmasidir.
Hane halki basina kullanilan bilgisayar, mobil iletisim araçlari, dijital teknolojilerde bir üst jenerasyona geçis hizi vb. göstergeler de "yasami kolaylastirma"
araçlaridir; yasam kalitesini artirirlar.
