Sik görülen çocuk hastaliklari denince akillara kizamik, kabakulak gelmiyor bir zamandir... Simdi yaygin olan çocuk hastaliklari arasinda alerjiler, obezite ve zatürree var. Form Sante dergisi de bu ay bu konuda bir dosya hazirladi. Belirtilerinden tedavilerine kadar her yönüyle çocuklarda en sik görülen 10 hastaligi ele aldi.
ALERJIK HASTALIKLAR
Alerjik hastaliklara son yillarda giderek artan bir hizda rastlanmakta. Hatta bu oran bazi ülkelerde yüzde 33’lere kadar çikiyor.
Belirtileri: Alerjiler kendini deride döküntü, sindirim sistemi bozukluklari, nefes alma zorlugu, burunda ve gözde akinti, kasinti ve kizarikliklar seklinde gösteriyor.
Korunmak için: Birçok çevresel faktör (ev tozlari, kedi ve köpek tüyleri, polenler) alerjen madde özellikleri tasiyor. Bu nedenle çocuklari bunlardan korumak sart. Ayrica anne sütü ile beslenen bebeklerin birçok baska hastalik gibi astim ve alerjik hastaliklara daha az yakalandigi biliniyor. Düsük tuzlu diyet, balik gibi deniz ürünlerinden zengin beslenme ve C vitamini kullaniminin astim semptomlarini azalttigi biliniyor. Alerjik yapili bir anne, bebegini emzirirken beslenmesinde birçok allerjen potansiyeli olan gidaya dikkat etmek zorunda.
Tedavisi: Alerjen gidadan sakinma, ev içi akar yogunlugunu, nem oranini, küf-mantar olusumunu azaltma, sigara dumanina maruz birakmama, evde duvardan duvara hali bulundurmama alinabilecek çevresel önlemlerden bazilari.
PNEMONI (ZATÜRRE)
Zatürree (pnömoni), en gelismis ülkelerde bile sik görülen ve ölümlere neden olan, dünyanin bilinen en eski hastaliklarindan biri. Pnömokoklar kisiden kisiye, bir-iki metrelik mesafelerden yakin temas sonucu bulasiyorlar.
Belirtileri: Solunum sayisinin artmasi, gögüste çekilme, sesli nefes alinmasi, gögüste hirilti ve atesin yüksek olmasi sayilabilir.
Korumak için: Çocugu mikrop alabilecegi ortamlardan korumak ve beslenmesine dikkat etmek. Asilar da koruyucu oluyor.
Tedavisi: Bol sivi alma ve dengeli beslenme öneriliyor. Anne sütü alan çocuklarin da sik sik emzirilmesi tavsiye ediliyor. Büyük çocuklarda sivi gidalar az miktarda sik aralarla veriliyor. Çevre isisinin ayarlanmasi da önemli: Oda isisi ortalama 25 derece olmali.
OBEZITE
Obezite vücut yag kitlesindeki asiri artis olarak tanimlanabilir.
Belirtileri: Belirtilerin basinda tabii ki fazla kilo geliyor ancak obeziteyi degerlendirilirken sadece kilo esas alinmiyor. Burada beden kitle indeksinin hesaplanmasi daha önemli.
Tedavisi: Obezlerde hormonal olanlar hariç yapilan iyi bir diyet ve spor ile tedavi mümkün. Okul çagindan önce diyet önerilmiyor, dengeli beslenme ve hareket artisina tesvik ediliyor. Büyük çocuklarda uzman doktor ve diyetisyen kontrolünde uygun diyet programlari uygulanabiliyor.
Korunmak için: Çocugun bol su içmesini saglamak, asla yemekle ödüllendirmemek, atistirmayi yasaklamak, ara ögünlerde meyve ve salataya yöneltmek.
SKOLYOZ
Omurgamizin normalde önden ve yandan bakildiginda düz olmasi gerekiyor. Saga ve sola dogru C veya S seklinde egri olmasi "skolyoz" olarak tanimlaniyor.
Belirtileri: En yaygin bulgu asimetri. Bir tarafa belirginlesen kürek kemigi çikintisi ve bir omuzun daha yüksek olusu gibi... Bazen kalça kemiklerinde de asimetrik görünüm olabiliyor. Egriligin artisi, sirt ve belde agriya yol açiyor.
Korunmak için: Anne-babanin çocuklarin gelisimini düzenli takip etmeleri ve asimetrik sporlara yönlendirmemeleri gerek.
Tedavisi: Derecesi 40-45 altindaki egriliklerin tedavisinde, fizik-tedavi yöntemleri uygulaniyor. Bu tedavilerle hem hastanin agrisi gideriliyor, hem de kaslar güçlendiriliyor. Traksiyon alçilar da kullanilabiliyor. Daha ileri vakalarda cerrahi müdahale gerekebiliyor.
IMPETIGO
Stafilokok veya stretokoklarin neden oldugu yüzeysel bir cilt hastaligi. Insandan insana temasla ya da havlu, mendil gibi esyalarin ortak kullanilmasiyla bulasiyor. Ciltteki küçük bir travmanin ardindan travma olan yerde gelisiyor.
Belirtileri: Travmanin ardindan ciltte bir kizariklik olusuyor. Bu travmanin üzeri hizla bal rengi kabuklarla kaplaniyor.
Korunmak için: Mutlaka hijyen kurallarina uyulmasi gerekiyor. Çocugun cildinde en ufak bir kesik olustugunda bu bölge antibiyotik solüsyonla temizlenmeli.
Tedavisi: Hafif olan vakalarda yaralarin üzerine ilaç uygulanmasi yeterli olabiliyor. Kabuklar temizlenip günde 3 kez antibiyotik solüsyonla siliniyor ve yine antibiyotikli kremler uygulaniyor. Agir seyreden vakalardaysa, önce yaradan kültür aliniyor ve ona uygun antibiyotik ilaç tedavisi uygulaniyor.
ATOPIK DERMATIT
Atopik dermatit, deri ve mukoza zarlarinin çevresel maddelere karsi ayiri duyarlilik göstermesi seklinde tanimlanan bir cilt hastaligi.
Belirtileri: En sik rastlanan belirtiler kuru deri, kasinti ve döküntü. En tipik bulgu dirsek içi ve diz arkalarindaki lezyonlar. Yüzde eritemli, ince beyaz kabuklu lezyonlar vardir. Bebek emeklemeye basladiktan sonra sürtünmeye bagli olarak bacaklarin ve kollarin dis yüzlerine, bileklere ve alina yayilma görülüyor.
Korumak için: Hastanin bulundugu ortam nemli olmali, isisi da oldukça sabit bulunmali. Giysiler tahris etmeyici olmali. Bunlar özel bir sabunla yikanmali ve iyi durulanmali. Asiri banyolar ve asiri sabun kullanmaktan kaçinmali. Banyolardan sonra deriye yagli maddelerin uygulanmasi önemli.
Tedavisi: Nemlendiriciler, topikal kortikosteroidler, oral antihistaminisler, inatçi Atopik dermatitte fotokemoterapi, UVB uygulamasi, mikrofototerapi tedavi saglaniyor.
OSGOOD-SCHLATTER HASTALIGI
Osgood Schlatter hastaliginda, diz altinda bulunan çikintida büyüme görülüyor.
Belirtileri: Ilk belirtinin agri oldugunu söylemek mümkün. Baslangiçta agri hafif oluyor. Hasta diz altinda agri ve eliyle dokundugunda hassasiyet hissediyor. Hastalik sislikle de ortaya çikabiliyor.
Korumak için: Kosma, atlama, diz çökme, merdiven inip çikma gibi asiri aktivitelerden kaçinilmali.
Tedavisi: Koruyucu önlemler uygulanmali, daha ileri durumlarda alçi ile tespit yapilmali. Tendon kaydirma veya kemik grefti seklinde cerrahi girisim de gerekebiliyor.
GELISIMSEL KALÇA DISPLAZISI
Bacaktaki ana kemigin üst kisminin kalça kemigi ile arasindaki iliskinin bozulmasi durumu olarak tanimlanabilir. Bu hastalik yakin zamana kadar dogustan kalça çikigi olarak tanimlaniyordu.
Belirtileri: Kalça ve dizler kirikken her iki dizin ayni seviyede olmasi gerekiyor. Tek tarafli kalça çikigi varsa o taraftaki diz digerine göre daha asagida görünüyor.
Tedavisi: Ilk 6 aylik dönemde amaç kalçayi düzeltecek pozisyonda tutmak oldugu için çesitli ateller kullaniliyor.
Korumak için: Çok siki kundaklama, bebegi kucakta çok siki tutma, her iki bacagi birden yukari kaldirma (alt açma ve banyo sirasinda) gibi durumlar normal eklemi bozabiliyor. Bu nedenle bunlari yapmaktan kaçinmak gerekiyor.
KONJENITAL HIPOTIROIDI
Dogustan gelen hipotiroidi boyundaki tiroid bezinin hormon üretimindeki eksikligi veya yoklugu ile karakterize bir hastalik. Önlenebilir zeka geriliginin en sik nedenlerinden biri.
Belirtileri: Bulgular aylar içinde gelisiyor. Kabizlik, emme güçlügü, beslenme sirasinda solunum güçlügü, uzamis sarilik, aglama sesinin kalin ve kaba olmasi ve kaba yüz hatlari gibi bulgular bu hastaligi akla getirebilir.
Korumak için: Hastaliktan korunmak için testlerin yapilmasinin önemi çok büyük.
Tedavisi: Tedavisi agiz yoluyla tiroid hormonu verilerek yapiliyor ve uygulanmasi çok kolay. Hastalarin büyüme ve gelismeleri de yakindan izleniyor.
DOGUSTAN ISITME KAYBI
Risk faktörleri arasinda; ailede isitme kaybi hikayesi, müdahaleli dogum, ilaç kullanimi, annenin hamileyken geçirdigi enfeksiyonlar, dogum agirliginin düsük olmasi, dogumdan sonra ciddi sarilik, yüzde ve kulakta deformite sayilabilir.
Belirtileri: Bebegin seslere tepki vermemesi, gürültüde uyanmamasi ve 1 yasina dogru da yasitlarinin kullandigi basit kelimeleri kullanamamasi, isitme kaybinin önemli belirtileri arasinda sayilabilir.
Korumak için: Tarama testi bebek en azindan 3 günlükken yapilabilir. Bu test 1-2 dakikalik kulak probu ile, sakin ve sessiz bir ortamda uygulanabilen basit bir test.
Tedavisi: Isitme kaybi kulak kiri ve kulakta sivi birikmesi sonucu olusabiliyor. Ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahaleden sonra isitmelerini kazanabilirler.
Yenidogan tarama testlerini unutmayin!
Bebek dogduktan sonra birkaç gün içinde yapilan tarama testleri, birçok ciddi hastaligin erken dönemde yakalanmasi açisindan ipucu verebiliyor. Iste yapilmasi gereken testler...
á Fenilketanüri (PKU)
á hipotiroidi
á Gelisimsel kalça displazisi (eski adiyla dogustan kalça çikigi )
á Isitme tarama testleri
á Galaktozemi
á Kistik fibroz
á Hemosistinürini
á Biotinidaz eksikligi
á Konjenital hipotiroidi
Alerjik hastaliklara son yillarda giderek artan bir hizda rastlanmakta. Hatta bu oran bazi ülkelerde yüzde 33’lere kadar çikiyor.
Belirtileri: Alerjiler kendini deride döküntü, sindirim sistemi bozukluklari, nefes alma zorlugu, burunda ve gözde akinti, kasinti ve kizarikliklar seklinde gösteriyor.
Korunmak için: Birçok çevresel faktör (ev tozlari, kedi ve köpek tüyleri, polenler) alerjen madde özellikleri tasiyor. Bu nedenle çocuklari bunlardan korumak sart. Ayrica anne sütü ile beslenen bebeklerin birçok baska hastalik gibi astim ve alerjik hastaliklara daha az yakalandigi biliniyor. Düsük tuzlu diyet, balik gibi deniz ürünlerinden zengin beslenme ve C vitamini kullaniminin astim semptomlarini azalttigi biliniyor. Alerjik yapili bir anne, bebegini emzirirken beslenmesinde birçok allerjen potansiyeli olan gidaya dikkat etmek zorunda.
Tedavisi: Alerjen gidadan sakinma, ev içi akar yogunlugunu, nem oranini, küf-mantar olusumunu azaltma, sigara dumanina maruz birakmama, evde duvardan duvara hali bulundurmama alinabilecek çevresel önlemlerden bazilari.
PNEMONI (ZATÜRRE)
Zatürree (pnömoni), en gelismis ülkelerde bile sik görülen ve ölümlere neden olan, dünyanin bilinen en eski hastaliklarindan biri. Pnömokoklar kisiden kisiye, bir-iki metrelik mesafelerden yakin temas sonucu bulasiyorlar.
Belirtileri: Solunum sayisinin artmasi, gögüste çekilme, sesli nefes alinmasi, gögüste hirilti ve atesin yüksek olmasi sayilabilir.
Korumak için: Çocugu mikrop alabilecegi ortamlardan korumak ve beslenmesine dikkat etmek. Asilar da koruyucu oluyor.
Tedavisi: Bol sivi alma ve dengeli beslenme öneriliyor. Anne sütü alan çocuklarin da sik sik emzirilmesi tavsiye ediliyor. Büyük çocuklarda sivi gidalar az miktarda sik aralarla veriliyor. Çevre isisinin ayarlanmasi da önemli: Oda isisi ortalama 25 derece olmali.
OBEZITE
Obezite vücut yag kitlesindeki asiri artis olarak tanimlanabilir.
Belirtileri: Belirtilerin basinda tabii ki fazla kilo geliyor ancak obeziteyi degerlendirilirken sadece kilo esas alinmiyor. Burada beden kitle indeksinin hesaplanmasi daha önemli.
Tedavisi: Obezlerde hormonal olanlar hariç yapilan iyi bir diyet ve spor ile tedavi mümkün. Okul çagindan önce diyet önerilmiyor, dengeli beslenme ve hareket artisina tesvik ediliyor. Büyük çocuklarda uzman doktor ve diyetisyen kontrolünde uygun diyet programlari uygulanabiliyor.
Korunmak için: Çocugun bol su içmesini saglamak, asla yemekle ödüllendirmemek, atistirmayi yasaklamak, ara ögünlerde meyve ve salataya yöneltmek.
SKOLYOZ
Omurgamizin normalde önden ve yandan bakildiginda düz olmasi gerekiyor. Saga ve sola dogru C veya S seklinde egri olmasi "skolyoz" olarak tanimlaniyor.
Belirtileri: En yaygin bulgu asimetri. Bir tarafa belirginlesen kürek kemigi çikintisi ve bir omuzun daha yüksek olusu gibi... Bazen kalça kemiklerinde de asimetrik görünüm olabiliyor. Egriligin artisi, sirt ve belde agriya yol açiyor.
Korunmak için: Anne-babanin çocuklarin gelisimini düzenli takip etmeleri ve asimetrik sporlara yönlendirmemeleri gerek.
Tedavisi: Derecesi 40-45 altindaki egriliklerin tedavisinde, fizik-tedavi yöntemleri uygulaniyor. Bu tedavilerle hem hastanin agrisi gideriliyor, hem de kaslar güçlendiriliyor. Traksiyon alçilar da kullanilabiliyor. Daha ileri vakalarda cerrahi müdahale gerekebiliyor.
IMPETIGO
Stafilokok veya stretokoklarin neden oldugu yüzeysel bir cilt hastaligi. Insandan insana temasla ya da havlu, mendil gibi esyalarin ortak kullanilmasiyla bulasiyor. Ciltteki küçük bir travmanin ardindan travma olan yerde gelisiyor.
Belirtileri: Travmanin ardindan ciltte bir kizariklik olusuyor. Bu travmanin üzeri hizla bal rengi kabuklarla kaplaniyor.
Korunmak için: Mutlaka hijyen kurallarina uyulmasi gerekiyor. Çocugun cildinde en ufak bir kesik olustugunda bu bölge antibiyotik solüsyonla temizlenmeli.
Tedavisi: Hafif olan vakalarda yaralarin üzerine ilaç uygulanmasi yeterli olabiliyor. Kabuklar temizlenip günde 3 kez antibiyotik solüsyonla siliniyor ve yine antibiyotikli kremler uygulaniyor. Agir seyreden vakalardaysa, önce yaradan kültür aliniyor ve ona uygun antibiyotik ilaç tedavisi uygulaniyor.
ATOPIK DERMATIT
Atopik dermatit, deri ve mukoza zarlarinin çevresel maddelere karsi ayiri duyarlilik göstermesi seklinde tanimlanan bir cilt hastaligi.
Belirtileri: En sik rastlanan belirtiler kuru deri, kasinti ve döküntü. En tipik bulgu dirsek içi ve diz arkalarindaki lezyonlar. Yüzde eritemli, ince beyaz kabuklu lezyonlar vardir. Bebek emeklemeye basladiktan sonra sürtünmeye bagli olarak bacaklarin ve kollarin dis yüzlerine, bileklere ve alina yayilma görülüyor.
Korumak için: Hastanin bulundugu ortam nemli olmali, isisi da oldukça sabit bulunmali. Giysiler tahris etmeyici olmali. Bunlar özel bir sabunla yikanmali ve iyi durulanmali. Asiri banyolar ve asiri sabun kullanmaktan kaçinmali. Banyolardan sonra deriye yagli maddelerin uygulanmasi önemli.
Tedavisi: Nemlendiriciler, topikal kortikosteroidler, oral antihistaminisler, inatçi Atopik dermatitte fotokemoterapi, UVB uygulamasi, mikrofototerapi tedavi saglaniyor.
OSGOOD-SCHLATTER HASTALIGI
Osgood Schlatter hastaliginda, diz altinda bulunan çikintida büyüme görülüyor.
Belirtileri: Ilk belirtinin agri oldugunu söylemek mümkün. Baslangiçta agri hafif oluyor. Hasta diz altinda agri ve eliyle dokundugunda hassasiyet hissediyor. Hastalik sislikle de ortaya çikabiliyor.
Korumak için: Kosma, atlama, diz çökme, merdiven inip çikma gibi asiri aktivitelerden kaçinilmali.
Tedavisi: Koruyucu önlemler uygulanmali, daha ileri durumlarda alçi ile tespit yapilmali. Tendon kaydirma veya kemik grefti seklinde cerrahi girisim de gerekebiliyor.
GELISIMSEL KALÇA DISPLAZISI
Bacaktaki ana kemigin üst kisminin kalça kemigi ile arasindaki iliskinin bozulmasi durumu olarak tanimlanabilir. Bu hastalik yakin zamana kadar dogustan kalça çikigi olarak tanimlaniyordu.
Belirtileri: Kalça ve dizler kirikken her iki dizin ayni seviyede olmasi gerekiyor. Tek tarafli kalça çikigi varsa o taraftaki diz digerine göre daha asagida görünüyor.
Tedavisi: Ilk 6 aylik dönemde amaç kalçayi düzeltecek pozisyonda tutmak oldugu için çesitli ateller kullaniliyor.
Korumak için: Çok siki kundaklama, bebegi kucakta çok siki tutma, her iki bacagi birden yukari kaldirma (alt açma ve banyo sirasinda) gibi durumlar normal eklemi bozabiliyor. Bu nedenle bunlari yapmaktan kaçinmak gerekiyor.
KONJENITAL HIPOTIROIDI
Dogustan gelen hipotiroidi boyundaki tiroid bezinin hormon üretimindeki eksikligi veya yoklugu ile karakterize bir hastalik. Önlenebilir zeka geriliginin en sik nedenlerinden biri.
Belirtileri: Bulgular aylar içinde gelisiyor. Kabizlik, emme güçlügü, beslenme sirasinda solunum güçlügü, uzamis sarilik, aglama sesinin kalin ve kaba olmasi ve kaba yüz hatlari gibi bulgular bu hastaligi akla getirebilir.
Korumak için: Hastaliktan korunmak için testlerin yapilmasinin önemi çok büyük.
Tedavisi: Tedavisi agiz yoluyla tiroid hormonu verilerek yapiliyor ve uygulanmasi çok kolay. Hastalarin büyüme ve gelismeleri de yakindan izleniyor.
DOGUSTAN ISITME KAYBI
Risk faktörleri arasinda; ailede isitme kaybi hikayesi, müdahaleli dogum, ilaç kullanimi, annenin hamileyken geçirdigi enfeksiyonlar, dogum agirliginin düsük olmasi, dogumdan sonra ciddi sarilik, yüzde ve kulakta deformite sayilabilir.
Belirtileri: Bebegin seslere tepki vermemesi, gürültüde uyanmamasi ve 1 yasina dogru da yasitlarinin kullandigi basit kelimeleri kullanamamasi, isitme kaybinin önemli belirtileri arasinda sayilabilir.
Korumak için: Tarama testi bebek en azindan 3 günlükken yapilabilir. Bu test 1-2 dakikalik kulak probu ile, sakin ve sessiz bir ortamda uygulanabilen basit bir test.
Tedavisi: Isitme kaybi kulak kiri ve kulakta sivi birikmesi sonucu olusabiliyor. Ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahaleden sonra isitmelerini kazanabilirler.
Yenidogan tarama testlerini unutmayin!
Bebek dogduktan sonra birkaç gün içinde yapilan tarama testleri, birçok ciddi hastaligin erken dönemde yakalanmasi açisindan ipucu verebiliyor. Iste yapilmasi gereken testler...
á Fenilketanüri (PKU)
á hipotiroidi
á Gelisimsel kalça displazisi (eski adiyla dogustan kalça çikigi )
á Isitme tarama testleri
á Galaktozemi
á Kistik fibroz
á Hemosistinürini
á Biotinidaz eksikligi
á Konjenital hipotiroidi
